Amaç: Sigara ve tip 2 diyabet arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırma sonuçlarını ve makaleleri değerlendirerek sigara kullanımının diyabet oluşumunda rolu olup olmadığını tartışmak.
Giriş: Diabetes mellitus dünya çapında insidansı ve prevalansı hızla artmakta olan nöropati, retinopati, nefropati gibi geniş komplikasyonlu metabolik bir hastalıktır. Dünyada şu anda 140 milyonu aşkın diabet hastası vardır ve 2025 yılında bu sayının 300 milyona yükseleceği tahmin edilmektedir.
Çok değişkenli ayarlamada diabetes mellitus, fatal ve fatal olmayan koroner kalp hastanın anlamlı bağımsız öngörücüsüdür. Tüm bunlar diabetes mellitusa karşı önleyici tedbirler alınmasının ne kadar önemli olduğunun altını çizmektedir.
Tartışma: Diabetes mellitusun patogenezi oldukça komplektir. Bozulmuş insülin sekresyonu ve bozulmuş insulin sensitivitesi söz konusudur. Tip 2 diyabet için pek çok çevresel risk faktörü suçlanır; sedenter yaşam tarzı, alkol, stres, depresyon, yüksek kolesterol, düşük beslenme, abdominal obezite, uyku problemleri, sigara…
Sigarayı tip 2 diyabet için risk faktörü olarak değerlendiren ilk çalışma Zuphen Çalışması’dır. Hollanda’da 841 orta yaş grubu erkeğin 25 yıl süreyle incelendiği bu çalışmada sigarının diyabetes mellitus için temel oluşturabileceği düşünülmüştür.
Onat ve arkadaşlarının 2006’ da AKD’ de yayımladığı makalede ise günlük 10 sigaradan fazla sigara tüketenler ağır içici olarak değerlendirilmiş kohort sigara tüketimi açısından asla içmeyenler, eski içiciler ve hala içenler olarak 3 grup altında toplanmış ve yetiskin sigara tüketicisi erkekte göreceli risk 1.89 iken kadın sigara tüketicilerinde göreceli risk 0.93 olarak kaydedilmiştir. Aynı çalışmada diyabetin kadınlardaki esas belirleyicisi abdominal obezite olarak bulunmuşken; insülin direnci, sigara ve diğer risk faktörleri arka planda kalmıştır.
Ayrıca Onat ve arkadaşlarının sigara, diyabet ve obezite başlıkları üzerine eğilen bir başka çalışmasında 730 erişkinde sigara içimi, beden kitle indeksi ve fiziksel aktivitedeki son 7 yıl içerisindeki değişimleri ve diyabet ve glukoz intolerans prevalansındaki eğilimleri araştırılmıştır. Bu çalışmada 1990-1997 yılları arasında Marmara bölgesinde sigara içimi konusunda erkeklerde anlamlı olmayan cüz’i düşüşe karşılık, kadınlar sigara içimini net dörtte bir oranında arttırdılar. Beden kitle indeksi erkelerde önemli ölçüde artarken esasen şişman olan kadınlarda net bir değişiklik kaydedilmemiştir. Kriteri açlık şekeri >140 mg/dL ya da postprandiyal değeri >200 mg/dL olarak alındığında diyabetin toplam kohorttaki prevalansı erkek ve kadınlarda %5 ve %6.3, glukoz intoleransının plevalansı ise sırasıyla %1.2 ve %3.3 bulundu. Böylece bölge halkında diyabetin sıklaştığı düşünüldü.
Sigara ve diyabetes mellitusun ilişkisini ortaya koyan bir başka makale ise Eray ve Baki’nin Tip 2 Diyabet Tedavisi adlı çalışmasıdır. Bu çalışmada sigara tip 2 diyabetus mellituslu hastalarda morbidite ve mortaliteye etki eden değişirilebilir faktörlerin başında yer almıştır. Ayrıca sigaranın diyabetik ve non diyabetik kişilerde kardiyovasküler hastalık için bir risk faktörü olduğu belirtilirken 12.866 kişide yapılan MRFIT meta-analizinde sigarayı bırakanlar ve bırakmayanlar karşılaştırıldığında aralarında mortalite ve morbilite açısından bir fark saptanmamıştır fakat epidemiyolojik verilerin hepsinin sigaranın bırakılmasını önerdiği hatırlatılmıştır.
Japonya’da 40 yaş üzeri ve 265.118(122261 erkek, 142857 kadın) kişinin yaşam stili ve sonuçları bakımından değerlendirildiği bir çalışmada günlük 2 paket ve üzeri sigara içen erkeklerde sigara-diyabet ilişkisinin güçlü bir şekilde pozitif olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca bu çalışmada kanser hariç tutulduğunda sigaraya bağlı hastalık listesinde tip 2 diyabet beşinci sırada yer almıştır.
Ayrıca uluslararası Diyabet Cemiyetinin internet sayfasında sigara tip 2 diyabet için risk faktörleri arasında yer almış ve diyabet ve komplikasyonları da dahil olmak üzere bir çok kronik hastalık için iyi bilinen bir risk faktörü olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca sigaranın abdominal obezite ve insülin direnci olasılığını arttırdğı belirtilirken sigara bırakımı teşvik edilmiş ve bırakma sonrası olası bir kilo artışını önlemek için önerilerde bulunulmuştur.
Sonuç: Sigaranın DM üzerindeki oluşturucu ve geliştirici etkileri henüz tam net değildir. Ancak genel bir yaklaşımla şu söylenebilir; sigara kısa dönemde insülin sensivitesini, uzun dönemde insülin sekresyonunu bozarak tip 2 diyabet gelişiminde rol alıyor olabilir. Ayrıca erkeklerde >95 cm kadınlarda >90 cm bel çevresi ile karakterize abdominal obezite de diyabetus mellitus için güçlü bir öngörücüdür.
Referanslar:
1-)Hopkins JT. Diabetes a growing problem in United States. BMJ 2001; 322: 194
2-)Onat A, Hergenç G, Uyarel H, Can G, Özhan H. Prevalance, incidence, predictors and outcome of type 2 diabetes in Turkey, Anadolu Kardiyol Dergisi 2006; 6: 314-2
3-)Toktamış A, Demirel Y. An Independent Risk Factor for Type 2 Diabetes: Smoking
4-)Onat A, Büyükbeşe M, Ural D, Keleş İ, Ural E, Sansoy V. Sigara İçimi, Obesite, Fizik Aktivite ve Diyabet: Marmara Bölgesi Halkında Nereye Yöneliyor?, Turk Kardiyol Dern Ars. 1998; 26(2): 72-78
5-)Eray E, Balcı M. Type 2 Diabetes Mellitus Therapy
6-)Yudkin JS. How can we best prolong life? Benefits of coronary risk factor reduction in nondiabetic and diabetic subjects. BMJ 1993; 306: 1313-8.
7-)Feskens EJ, Kromhout D. Cardiovaculer risk factors and the 25- year incidence of diabetes mellitus in middle –aged men. The Zutphen Study. Am J Epidemiol 1989; 130: 1101-8.
8-)Rimm EB, Manson JE, Stampher MJ, Coldtiz GA, Rosner B. Cigarette smoking and the risk of diabetes in women. Am J Puplic Health 1993; 83: 211 –14.
9-)Perrson PG, Carlson SV, Svanstrom L. Cigarette smoking or a moist snuff use and glucose tolerance. J Int Med 2000; 248: 103-10.
10-)Onat A, Uyarel H, Hergenç G, Karabulut A, Albayrak S, Can G. Determinants and definition of abdominal obesity as related to risk of diabetes, metabolic syndrome and coronary disease in Turkish men: a prospective cohort study. Atherosclerosis Epub 2006 May 7.
11-)Connolly V, Kelly W. Risc Factors for diabetes in men. BMJ 1995; 311: 188.
12-)Mikhailidis DP, Papadakis JA, Ganotakis ES. Smoking, diabetes and hyperlipidemia. JR Soc Health 1998; 118: 91-3.
Diyabete neden olan birçok faktör oldugunu biliyordum ama sigaranın etkisini bilmiyordum. Teşekkür ederim
Sigara ve diyabet ikisi de ciddi halk sağlığı problemleri olmalarına rağmen toplumdaki yaygıngınlıkları maalesef azalmıyor hatta artıyor. Acaba bu ikisi arasında bir ilişki var mı sorusunun cevabını aradım. Bu yazının size ulaşması ve beğenilmesine çok sevindim.
Bilimsel ama aynı zamanda kısa bir özet olarak güzel bir yazıydı. Teşekkürler.
Sigaranın ne denli zararlı olduğu bir kez daha ortaya konmuş. Sigaranın etken olmadığı bir hastalık olduğunu düşünmüyorum. olsa bile iyileşme aşamasında sigara içenle içmeyen bir olmaz. birçok ameliyat önce doktor sigara kullanımını sorar. aslında bu bile her şeyi açıklar. sigaradan uzak durun. teşekkürler