Ubıhlar yok olmadı. Kafkasya’nın en savaşçı halkı nasıl böyle bir durumu göze alabilir? Ubıhlar ki Rusların Kafkasya üzerine açtığı saldırıda son teslim olan halk. Ubıhlar ki kültürlerini sonuna kadar korumuş ama bilinmeyen ve söz edilmeyen bir halk. Sadece dilleri yok oldu diyebilseydim keşke ama umarım yalandır ve umarım bir yerde hala konuşuluyordur Ubıhça dili.
Tevfik Esenç….
“Zamanın pençesinden bir ses, bir kelime daha kurtarmak durdurulmaz yok oluşun ağırlığını biraz olsun hafifletiyor.”
Son Sesler belgeselinde duyduğumda tüylerimi diken diken eden bu cümle işte. Göz göre göre, gözlerimizin önünde bir dilin kayboluşunu görmek, şu anda teknolojisiyle ekonomisiyle övünen Türkiye’de, bu güzel ülkemde?
Çok kötü, kötü ve yanlış yapılmış. Bir yanlış daha… Tevfik Esenç, Ubıhça konuşan son kişiymiş ve onun ölümünden sonra bu dil karanlığa gömülmüş. Düşünsenize bir dil yok olmuş, onca kelime, atasözü, deyim ve daha bilmediğimiz şeylere yüklenen nice anlamlar…
Soruyor, Ubıhça ayların isimleri var mı diye; Esenç de cevaplıyor: “var var ama birkaç tanesi kayboldu, olanları söyleyeceğim”
Ne de trajik bir durum.
Ubıhça bilen son kişi olan Tevfik Esenç 1992 senesinde doğduğu yerde Balıkesir’in Manyas ilçesinde, Hacıosman’da hayata gözlerini yumdu ve bildiği ama bazıları aktardığı bazılarını ise aktaramadığı bilgiyi beraberinde götürdü. Ve Ubıhça öldü. Günümüzde sadece kağıtlar üzerinde kalıntıları var, tabi kalıntı doğru bir ifade ise.
Ubıhlar
Nereden geldi aklına Ubıhlar, nereden duydun da bu yazıyı yazdın derseniz; Soçi’ye bakmıştım internetten. Soçi, Rusya’nın bir şehri ve bazı diplomatik görüşmeler burada yapılıyor. Haberlerde diyorlar Soçi’de böyle oldu, Soçi’de şöyle görüşüldü. Bir bakayım dedim, bu Soçi dedikleri yer nedir, neresidir? Ve gördüm ki Rusya’nın Karadeniz’de kıyısı olan ender gelişmiş kentlerinden bir tanesi. Çerkez halklarından biri olan Ubıhların zamanında yaşadığı yermiş Soçi. 19. yüzyılda Ruslar Kafkasya üzerine saldırıya geçtiklerinde diğer Çerkez halklarıyla birlikte inanılmaz direniş gösteren bir halk olmuşlar ve Rusların anlaşmasına oturmak zorunda kalan son halk olmuşlar. Ruslar iki öneride bulunmuş; ya bizim gösterdiğimiz yerlere (bazı kaynaklara göre bu yerler bataklık imiş) yerleşeceksiniz ya da Osmanlı topraklarına göç edeceksiniz. Ubıhlar Osmanlıyı seçmiş ve büyük çoğunluğu Sakarya ile Balıkesir topraklarına yerleşmişler. Gelen Ubıh sayısının 30 bin civarında olduğu söyleniyor.
Aralarından padişah eşi ve paşa olanlar olmuş, cumhuriyet döneminde siyasetçi olanları olmuş, ünlü sporcularımız olmuş diyorum ve yine diyorum ki affedin.
