Dünyamızda gerçekten de çift başkente sahip ülkeler var. Nasıl olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Bu ülkeler genelde idari nedenlerle birden fazla başkente sahipler. Yasama-yürütme ve yargının ayrı ayrı olduğu başkentler de var; yönetim binalarının farklı şehirlerde olması nedeniyle de başkentler var. İlginç bir hissiyat doğuran bu ülkelerin başkentleri genelde yarışma programlarına soru olmak ile meşhur. Gelin birlikte bakalım, iki başkentli ülkeler neler, bu ülkelerin başkentleri hangileri?
İçindekiler
1- Güney Afrika Cumhuriyeti
En ilginç ülke olan Güney Afrika ile başlamak istiyorum. Bu ülkenin ilginç bir şekilde 2 değil aslında 3 başkenti var. Dünyada az olmasına rağmen demokratik ülkelerin yönetimi 3’e ayrılır; yasama, yürütme ve yargı diye. İşte bu ülkede de yasama Cape Town, yürütme Pretoria, yargı ise Bloemfontein başkentlerinden idare ediliyor/yönetiliyor/uygulanıyor. Ben şahsen bunlardan Cape Town’u biliyordum, ülkenin başkenti Cape Town sanıyordum ama 2 başkenti daha varmış. Cape Town ve Bloemfontein kendi bölgelerinin (ya da eyaletlerinin diyebiliriz) en büyük şehirleri iken, Proteria şehri ülkenin en büyük şehri olan Johannesburg şehrinin bulunduğu bölgede yer alıyor. Bu arada Güney Afrika, ismine Afrika geçen iki ülkeden biriymiş. Diğeri ise Orta Afrika Cumhuriyeti.
2- Hollanda Krallığı
Hollanda’nın hepimizin bildiği başkenti Amsterdam. Fakat Hollanda’nın birçok yönetim birimi, kralın oturduğu yer, parlamento, bakanlıklar ve hükümet Lahey’de bulunuyor. E haklı olarak Amsterdam ne işe yarıyor diyeceksiniz şimdi. Ben de aynı soruyu sordum. Amsterdam Hollanda’nın anayasal başkentiymiş. 19. yüzyılda Hollanda Krallığı iki eyalete bölünmüş. Kuzey Hollanda’nın başkenti Amsterdam, Güney Hollanda’nın başkenti ise Lahey. Ülkeye gelen elçiler Lahey’e geliyor ve ülke aslında Lahey’den yönetiliyor. Amsterdam sanırım daha turistik olduğu için ön planda. Yorumlarda tartışabiliriz, Amsterdam mı Lahey mi? Seçin birini.
3- Tanzanya
Dodoma, Tanzanya’nın şu anki başkenti. Ama 1996’da başkent olmuş. Bu tarihten önce ise Darüsselam Tanzanya’nın başkentiymiş. Dodoma başkent olunca birçok hükümet ve yönetim binası Darüsselam’da kalmış. Yani teorikte Dodoma, pratikte Darüsselam başkent diyebiliriz. Hatta Dodoma’nın nüfusu şu an 2,2 milyon iken Darüsselam’ın nüfusu 6,4 milyon. Tabi bunun nedeni Dodoma’nın daha iç kesimlerde olması, Darüsselam’ın kıyı kesimlerinde olabilir. İlginç iki bilgi de vereyim: Birincisi Tanzanya aslında iki ülkenin birleşimi. Bunlar Tanganyika ve Zanzibar. Bu ülkeler 1960’lı yıllarda birleşerek Tanzanya adını almış. İkincisi ise şu an özerk olarak yönetilen Zanzibar’ın devlet başkanı Marmara Üniversitesi mezunu…
4- Bolivya
Bolivya 19. yüzyılda İspanyollardan kurtularak bağımsızlığını kazanmış bir ülke. Ama o zamandan beri doğru düzgün bir yönetim görmüş değil. Nasıl desem; Simón Bolívar’ın ülkeye bağımsızlığını vermesinden beri ülke ne diktatörler ne darbeler gördü desem yeridir. Ülkenin başına geçen cumhurbaşkanlarının bazıları kanlı bir darbe yapmışlar. Hatta Bolivya’da 6 cumhurbaşkanı görev başındayken öldürülmüş. Bolivya’nın başkenti ise Sucre isimli bir şehir. Ama Sucre ülkenin anayasal başkenti. Pratikteki başkent La Paz. Bakanlar kurulu La Paz’da ve nüfusu da Sucre’den daha fazla. Araştırdığım kadarıyla da iki şehir de güzel, Bolivya’ya gidilirse ikisi de gidilmesi gereken yerlerden.
5- Benin Cumhuriyeti
Benin, Batı Afrika’da bulunan ve Atlas Okyanusu’na kıyısı olan bir ülke. 20. yüzyılda Fransız sömürgesiymiş ve 1960 yılında Dahomey Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan etmiş. Daha sonraları rejim değişiklikleri ve anlaşmazlıklar nedeniyle adı değiştirilmiş. Ülkenin resmi başkenti ise Porto-Novo ve ülkenin 2. büyük kenti. Önemli tarihsel yapılara ev sahipliği yapıyor. Lakin Cotonou şehri ülkenin asıl yönetildiği şehir. Çünkü hükümet merkezi ve birçok diplomatik birim bu şehirde bulunuyor. Hem de ülkenin en büyük şehri.
6- Batı Sahra
İki başkentli ülkelere bir örnek daha. Batı Sahra siyasal karışıklara sahip bir ülke. 1975 yılında sömürgeci devlet İspanya bölgeyi terk edince hem ülke bağımsızlığını ilan etmiş hem sınır ülkesi olan Fas ülke topraklarında hak iddia etmiş. Ülkenin iki başkentinin olmasının sebebi de diğer ülkeler gibi idari nedenlerden değil de bu bahtsızlıktan. Fas bölge üzerinde hak iddia edince ülkenin resmi başkenti olan Layun’un kontrolünü ele geçirmiş. Bu yüzden Tifariti ülkenin geçici başkenti ilan edilmiş.
7- Şili
İşte çift başkentli ülkelerin en ilginç ülkesi: Şili dünyanın en garip coğrafyaya sahip ülkelerinden biri. Bildiğiniz gibi nerdeyse Güney Amerika kıtasının tüm batı sahili boyunca uzanıyor. Hatta Antartika’da bile toprağı var. Ve uzunluğunu Avrupa ile kıyaslarsak denildiğine göre Danimarka’dan Sahra Çölü’ne kadar uzanıyormuş. Tam hatırlamıyorum ama galiba dünyanın en uzun otoyoluna sahipti, bizi şaşırtmaz tabi bu. Şili’nin başkenti Santiago ve ülkenin en büyük şehri. Ülkenin kültürel başkenti ise Valparaíso ve dünyanın en güzel şehirlerinden biri olarak kabul ediliyor. Ayrıca Bazı yönetim binaları da Valparaíso’da. Ama ülke genel olarak Santiago’dan yönetiliyor diyebiliriz.
8- Esvatini (eski adıyla Svaziland)
Bu ülkenin eski adı Svaziland, yani Svazilerin yaşadığı yer anlamına geliyormuş. Daha sonra bir kral ülkenin adını kendi adı (Ngwane) yapmış. En son, ülkenin sonra kralı da en çok kullanılan isim yani Svaziland’in İsviçre’nin İngilizce adı olan Switzerland ile karıştığını söylemiş ve ülkenin adını Esvatini yapmış. Ülkenin başkentleri ise Mbabane ve Lobamba. Mbabane ülkenin asıl ve resmi başkenti, aynı zamanda ülkenin en büyük kenti. Lobamba ise ülkenin idari merkezi olarak kullanılıyor ve ülkenin 2. en büyük kenti.
9- Malezya
Malezya Güneydoğu Asya’da bulunan ve parlamenter monarşi olarak tanımlanan bir sistemle yönetilen bir ülke. Ama ülkenin yönetilmesi gerçekten ilginç. Ülkede 9’u sultanlar ve 4’ü valiler tarafından yönetilen 13 eyalet bulunuyor. İşin ilginç yanı her 5 yılda bir bu 9 sultandan biri ülkeye kral oluyor. Buna rağmen ülke yönetiminde asıl söz sahibi olan siyasal partiler. Ülkenin duyduğunuz başkenti ise Kuala Lumpur. Bu isimle mutlaka bir yerlerde karşılaşmışsınızdır. Ülkenin resmi başkenti burası ve aynı zamanda en kalabalık şehri. Bu nüfus yoğunluğundan dolayı bazı idari birimler ülkenin güneyinde bulunan bulunan Putrajaya’ya taşınmış ve bu şehir de ülkenin idari başkenti haline gelmiş. İlginç bir bilgi daha vereyim, ülkedekilerin çoğu İngilizceyi çok iyi biliyormuş.
10- Sri Lanka
Hindistan’ın güneyinde bulunan ve bir ada devleti olan Sri Lanka’da resmi ve gayriresmi olmak üzere iki başkenti var. Resmi başkenti Kolombo ve ülke buradan yönetiliyor. Fakat ülkenin idari binalarının bir kısmı da Sri Jayawardenapura-Kotte isimli kentte bulunuyormuş. O yüzden Sri Jayawardenapura-Kotte de gayriresmi başkent olarak görülüyor. Sanırım bu en uzun başkent ismi. Ancak ülkenin yerel ismi daha da uzun: Shri Lamka Prajatantrika Samajaya di Janarajaya. Sri Lanka 1972 yılından önce Seylan olarak da anılıyordu ve meşhur Seylan çayının ana yurdu olarak biliniyor. Sri Lanka’nın çift başkentli durumundan Seylan çayına kısa bir yolculuk.
