Son dönemde en yaygın olarak konuşulan ve tartışılan psikolojik sorunlardan biri hiç şüphe yok ki Narsist Kişilik Bozukluğudur. İnsan yaşamının merkezine bu denli etkili bir şekilde konumlanan Narsist Kişilik Bozukluğu, temel olarak psikolojide tanımlanan pek çok kişilik bozukluğuna benzer niteliktedir. Bununla birlikte, diğer kişilik bozukluklarının aksine klinik ortamda tam olarak tanımlanabilmiş değildir.
Yapılan araştırmalar Narsist Kişilik Bozukluğunun, oldukça geniş bir bulgu alanını içerdiğini gösteriyor. Aynı akademik ve klinik çalışmalar, Narsist Kişilik Bozukluğunun en geniş şiddet aralığına da ev sahipliği yaptığını ortaya koydu. Narsist Kişilik Bozukluğu nedir? Narsist kişiler nasıl anlaşılır? Gerçekten narsist biriyle karşılaştığımızda arkamıza bakmadan kaçmalı mıyız? Tüm bu soruların cevapları yazımızda.
İçindekiler
Narsist Kişilik Bozukluğu Nedir?
İlk olarak Narsist Kişilik Bozukluğunu tanımlamak gerekirse kısaca NKB olarak anılan bu kişilik bozukluğu; kişinin kendisini abartılı bir şekilde beğenmesi, empati eksikliği göstermesi, kendisinin diğerleri tarafından onaylanmasını ve beğenilmesini istemesi olarak tanımlanabilir. Bununla birlikte narsisizm, güçlü bir başarıdan kıvanç duyma duygusunu da beraberinde getirir.
Narsist Kişilik Bozukluğu, modern dünyada gerçekleşen toplumsal ve kültürel dönüşümlerle birlikte en çok tartışılan psikolojik sorun haline gelmiştir. ABD ve Avrupa merkezli yapılan araştırmalarda Narsist Kişilik Bozukluğunun görülme sıklığı bölgelere ve toplumlara göre değişmek kaydıyla %0 ile %6,2 oranında saptanmıştır.
Bu oranın bazı bölge ve toplumlarda %6 gibi oldukça yüksek bir seviyeye çıkması, Narsist Kişilik Bozukluğu sorununun önemli bir toplumsal problem haline dönüştüğünü göstermektedir. Ayrıca NKB’nin tanısıyla ilgili klinik ortamda ciddi mutabakat problemleri olduğunu da belirtmeliyiz. NKB, henüz net olarak tanıları listelenmiş bir psikolojik sağlık sorunu değildir. Dolayısıyla klinik ortamda yapılan testler, her zaman ve kesin olarak doğruyu yansıtmayabilir.
Narsist Kişilik Bozukluğu Nasıl Anlaşılır? Belirtileri Nelerdir?
Psikolojik sağlık sorunlarıyla ilgili tanıların konulmasına ilişkin tüm detaylar, Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association) tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel Eli Kitabı (DSM) ile belirlenir. Narsist Kişilik Bozukluğunun tanısına ve belirtilerine ilişkin detaylar da DSM-5 el kitabında yayınlanmıştır.
DSM-5’te Narsist Kişilik Bozukluğunun belirtilerine ilişkin en önemli bulguların; empati yoksunluğu, kişinin kendisini, kendisine dair olan her şeyi ve özünü beğenmesi, şiddetli can sıkıntısı hisleri, sınırsız başarı ve güzellik isteği şeklinde olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte NKB’nin belki de toplumsal yaşama en derinden etkisi, ilişkiler üzerinedir.
Yine DSM-5 kapsamında Narsist Kişilik Bozukluğu belirtileri arasında sömürücü ve yüzeysel ilişki yaşama isteğinin önemli bir bulgu olduğu saptanmıştır. Narsist bireyde gözlemlen yüzeysel ve sömürücü ilişki yaşama isteği, sadece bireyi değil; çevresindekileri, ilişki halinde bulunduğu kişileri ve toplumu da derinden ilgilendirir. Tam da bu belirti yüzünden günümüzde Narsist Kişilik Bozukluğu hakkında en çok öne sürülen spekülasyon, narsist bireylerden uzak durulması gerektiğidir.
Narsist Kişilerden Neden Uzak Durulmalı?
Teknoloji eksenli olarak gelişen modern dünya artık birçok insanın anılarını ve yaşamına ilişkin hikayeleri paylaştığı bir ortama dönüştü. Çeşitli bloglar, forumlar ya da sözlüklerde narsist bireylerle birlikte olan kişilerin paylaştığı anılar, Narsist Kişilik Bozukluğu tanısı konulmuş ya da gizli Narsist Kişilik Bozukluğu olduğu düşünülen insanlardan uzak durulması gerektiğine ilişkin yaygın bir kanaat oluşmasına sebebiyet vermiştir.
Bu yaygın kanaat, kısmen doğru olsa da NKB, her zaman aynı belirtiler ve bulgularla açığa çıkmaz. Dolayısıyla narsist bireylerle ilişki yaşayan kişiler, sevdikleri hakkında Narsist Kişilik Bozukluğu tespitinde bulunmayı başaramayabilir. Narsist bireyler, kendilerini fazlasıyla önemsediği gibi algı oyunlarıyla karşısındakini etkileme yetkinliğine de sahiptir.
Narsist bireylerden kaçmak kadar, en sevdiğiniz insan ya da insanların narsist olduğu kanısına varmak da oldukça zordur. Narsist bireylerden uzak durulması gerektiği savının en önemli öncülü, bu tarz insanların karşısındakilere de oldukça büyük zarar verdiği yönündedir. Söz konusu öncül, tartışılmaz bir şekilde gerçeği yansıtır.
Narsist kişiler, sadece kendilerini iyi ve güzel göstermekle kalmaz aynı zamanda ilişki yaşadığı bireyleri de etkiler. Dolayısıyla narsist tanısı konulan ya da narsist olduğunu düşündüğünüz biriyle ilişki yaşıyorsanız onunla olan ilişkinizi çok iyi planlamanız gerekir. Narsistler, her türden ilişkide bir kazanan ve kaybeden olacağını düşünerek hareket edebilir.
Bu durum, NKB bulunan insanlarda en yaygın olarak gözlemlenen belirtilerden biridir. Bu doğrultuda yaşadığınız ilişkiyi, kendi eksenine dönüştürerek tamamen kendi talepleriyle paralel bir ilişki haline getirebilir. Narsist bireyler, çoğunlukla güçlü bir şefkat ve empati duygusuna sahip olmazlar. Söz konusu duyguların eksikliği, narsist bireyleri oldukça acımasız hale dönüştürebilir. Dolayısıyla narsist bireylerle yaşadığınız ilişkiyi doğru şekilde planlamak ve yönetmek birçok açıdan fayda sağlayacaktır.
Narsist Birey Nasıl Anlaşılır?
Narsist Kişilik Bozukluğu belirtileri hakkında henüz tam anlamıyla klinik bir uzlaşı sağlanamamış olsa da gündelik yaşamda narsist kişileri tespit etmenin bazı yöntemleri olduğunu söylemek mümkündür. Özelikle ikili ilişkilerinizde, iş yaşamında, topluluk içerisinde ya da gündelik hayatta belli başlı noktalara dikkat ederek çevrenizdekiler arasında narsist kişi olup olmadığını test edebilirsiniz.
Narsist kişiler, çoğunlukla topluluk içerisinde ilgi odağı olmak ister. Dolayısıyla onu ilgi odağı haline dönüştürecek birçok davranışta bulunur. Aynı zamanda narsisizmin en önemli belirtilerinden biri de yüksek düzeyde başarı hırsıdır. Özellikle iş yaşamınızda sizden ve diğerlerinden çok daha fazla beğeni toplayarak başarılı olmak isteyen kişileri tekrardan değerlendirmenizi öneririz.
Bu tarz kişiler, diğerlerinden başarılı olabilmek adına çeşitli oyunlara ya da karalama kampanyalarına başvurabilir. Ayrıca çözümsüz gibi görünen oyunlar yaratabilir ve çözüm kaynağı olarak her an kendisini gösterebilir. Çevrenizdeki narsisti açığa çıkartmanın bir diğer yolu da kişilerin empati gücünü test etmekten geçer. Yoğun bir empati eksikliği olduğunu düşündüğünüz kişiler, bu noktada davranışlarına dikkat etmeniz gereken bireylerdir. Narsistlerde kesinlikle empati duygusu bulunmaz.
