Varoluşsal Bir Sancı Hikayesi: Nilgün Marmara

Hayat kimilerine borçludur umudu. İşte Nilgün Marmara kimdir sorusunun cevabı: Hayattan alacağını beklemekten yorgun düşmüş zarif bir ruhun bedenini terk edişi.

Nilgün Marmara Kimdir?

Nilgün Marmara, 13 Şubat 1958 Moda İstanbul doğumlu kadın şair. Balkan göçmeni bir ailenin iki kızından Aylin olmayanı. Babası Fikri Marmara muhasebe müdürüdür.

Kazandığı Avusturya Lisesi’ni maddi imkânsızlıklardan ötürü okuyamayıp ortaokul ve lise tahsilini Kadıköy Maarif Koleji-Lisesi’nde tamamladı. Okul konusundaki sıkıntılar burada da bitmemiş kazandığı İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü siyasi sebeplerden dolayı bırakmak zorunda kalıp sınava tekrar hazırlanmış, bu kez mezun olmak üzere Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümüne başlamıştır.

1982’de 24 yaşında üniversite eğitimi sırasında arkadaş ortamında tanıştığı Kağan Önal ile hayatını birleştirmiştir. Üniversite yılarına dair bir anı ise Umutsuzlar Merdivenidir. Boğaziçi Üniversitesi’nin orta kantininin üstündeki, derslere girmediklerinde arkadaşlarıyla buluştukları özel yerleridir. Arkadaşları onun için derslere pek girmediğini ve garip bir kuş olarak o basamaklara tünediğini söyler.

“Erken vazgeçişlerim vardı benim,

Seninse erken tükenişlerin,

Ve gece uygun değildi beklemeye.

Yine de bekledim.”

1985 yılında Yrd. Doç. Dr. Cem Taylan denetimde belki de hayatına yön verecek olan “Slyvia Plath’ın Şairliğinin İntiharı Bağlamında Analizi” bitirme teziyle üniversiteden mezun olmuştur. Mezuniyet sonrasında çok uzun süreli olmasa da farklı işlerde tecrübe edinmiştir.

Eşinin işi nedeniyle Libya’da taşınmış ancak 16 ay sonra kendini ait hissedemediği bu yerden İstanbul’ a dönmüştür.

İstanbul’da Kızıltoprak’taki evleri dönemin yalnızlık tutkunu şairlerinin buluşma mekanı haline gelmiştir. Ece Ayhan, Cemal Süreya, Edip Cansever, Tomris Uyar, İlhan Berk, Cezmi Ersöz, Orhan Akkaya… Bu buluşma akşamlarında arkadaşlarınca zenci gırtlağına sahip olduğu söylenen Nilgün şarkılar söyleyip arkadaşlarını eğlendirmiştir. Belki de bu buluşmalardaki neşeli halinden Cemal Süreya, onu Amerikalı yazar F.Scott Fitzgerald’ın ele avuca sığmayan karısı Zelda’ya benzetir ve ona “Çılgın Zelda” derdi. Bu yazarlarla sıkı dostluğuna rağmen kimseye yazdığı yazılardan pek bahsetmezdi ancak intiharından hemen önce eşine bıraktığı veda mektubunda ölümünün ardından daktiloya çekilmiş şiirlerini insanlarla paylaşabileceğini yazmıştır.

“Ey, iki adımlık yer küre

Senin bütün arka bahçelerini gördüm ben!”

Nilgün Marmara’nın İntihar Mektubu

Bu keyifli buluşma akşamlarına karşın manik depresyon tanılı Nilgün’ün psikolojisi gün be gün kötüleşiyordu. Bu süreçte doktorlar onun melankolik yazılar yazmaya, okumaya bir süre ara vermesini ve ilaçlarını düzenli kullanmasını önerdi ancak o hiç dinlemedi ve alkolde çare aramaya başladı. Düzensiz ilaçlar, alkolle birlikte alevlenen hastalığı onu çıkmaz bir sokağa götürdü ve 13 Ekim 1987’de 5.kattaki evinin yatak odasının genelde açmadıkları penceresinden atlayarak, tıpkı 31 yaşında gaz fırınına kafasını sokarak kendini öldüren manik depresif şair Slyvia gibi, yaşamına son verdi.

“Biliyorum, bir gün dayanamayacak küçük kalbim. Arkamı dönüp güvendiğim ve inandığım her şeye veda edeceğim.”

Ölümünün ardından tartışmalar, suçlamalar ve aşk dedikoduları başladı. İntihar etmediği, öldürüldüğü, ölümünde eşi Kağan Önal’ın ihmali suçlamaları üzerine eşine söz hakkı doğdu: “Oysa Nilgün’ün tedavi olması gerekiyordu ama o doktorlardan kaçıyordu. Doktor geldiğinde evde olması gerekirken evde değildi. Doktor beklemişti. Gelince de konuştular. Doktor bana “İşiniz çok zor, tedavi olması lazım ama çok zeki ve kültürlü. Yani en zor vakalardan.” demişti. Çünkü iyileşmesi için entelektüel faaliyetlerde bulunmaması gerekiyordu. İlacı dayayacaklardı ve uyuşacaktı. Orta kültür ve zekalı durumlarda bu hastalık 20’li yaşlarda ortaya çıkarmış. Lityum tedavisiyle başarılı olunurmuş. Ancak Nilgün bu tipte değildi. Tedavi olması. Buna ikna olması, tedaviden memnun kalması hepsi ayrı bir dertti. Dolayısıyla tedavi olmadı. Öldüğü gün bana tedaviye başlayacağına dair söz vermişti.”

Cemal Süreya’nın Bu Acı Hadiseye Bakışı

Bu yıkıcı ölümün ardından yakın dostlarından Cemal Süreya şu açıklamayı yaptı “Nilgün ölmüş. Beşinci kattaki evinin penceresinden kendini aşağı atarak canına kıymış. Ece Ayhan söyledi. Çok değişik bir insandı Zelda. Akşamları belli bir saatten sonra kişilik hatta beden değiştiriyor gibi gelirdi bana. Yüzü alarır, bakışlarına çok güzel ama ürkütücü bir parıltı eklenirdi. Çok da gençti. Sanırım, otuzuna değmemişti daha. Ece ile gergedan için yaptığımız söyleşide ondan söz ettim: Bu dünyayı başka bir hayatın bekleme salonu ya da vakit geçirme yeri olarak görüyordu. Dönüp baktığımda bir acı da buluyorum Nilgün’ün yüzünde. O zamanlar görememiştim. Bugün ortaya çıkıyor.” (Günler/841.Gün)

“Sahneden çekilirken yaşamıma karışmış herkesi selamlıyorum.”

Nilgün ise benzer kader çizgileri olan Sylvia Plath’ın intiharı hakkında bitirme tezinde şu yorumda bulunmuştur: “ Plath’in narin, incinebilir ruhani varlığı ve her şeyin sürekli kirlenişinin iç karartıcı bir şekilde farkında oluşu, onu ölüme sürüklemiştir.”

Nilgün Marmara ’nın Kitapları

Şimdi bize, “Hayatın neresinden dönülse kardır.” diyen o melankolik edebiyatçıdan kalan eserler:

Şiirleri

-Daktiloya Çekilmiş Şiirler (1988)

-Metinler (1990)

Nilgün Marmara ‘nın Günlükleri

-Kırmızı Kahverengi Defter (1993, Gülseli İnal hazırlardı.)

-Defterler (2016)

-Kağıtlar (2017)

İNCELEME

-Sylvia Plath’in Şairliğinin İntiharı Bağlamında Araştırılması (1985)

Sizleri çölünde su arayan Nilgün Marmara’yı düşünmek ve daha iyi anlamak üzere onun kendi kaleminden dökülenlerle baş başa bırakıyorum: “ Benim hayatım gölgemdir, karanlıkta yürürken önümden ardımdan izleyen karaltı; ne yani, yollara mı kapanayım?”