Cumhuriyet 1923 yılında ilan edildi. Fakat önceki süreçleri nelerdi ve cumhuriyet ilan edilmeden önce var olan meclis ne iş yapıyordu, buyrun bunlara bakalım.
23 Aralık 1876 tarihinde Birinci Meşrutiyetin ilan edilmesiyle ve Kanun-i Esasi’nin yürürlüğe girmesiyle Meclis-i Umumi açıldı. Bu meclis, Meclis-i Ayan ve Meclis-i Mebusan olmak üzere 2 parçadan oluşuyordu. İşte buradaki Meclis-i Mebusan, aynı TBMM gibi halkı temsil ediyordu.
Bir yıl sonra 93 Harbi nedeniyle kapanıp yeniden açılan meclis, 1878 yılında Osmanlı – Rus Savaşı nedeniyle tekrar kapanmıştır.
1908 yılında tekrar açılan meclis, Osmanlı Devleti’ni ve halkı temsil etme görevini yerine getirmeye çalıştı ama başaramadı ve İstanbul’un işgal edilmesiyle 1920’de bir daha açılmamak üzere kapandı.
Bu meclisin kapanmasıyla halkı temsil eden Meclis-i Mebusan da ortadan kalkınca, Anadolu topraklarında işgalci kuvvetlere karşı direnen halkın da doğru düzgün bir temsiline (Anadolu’da kongrelerin yapılmasıyla bazı temsil heyetleri vardı ama bazı kesimler İstanbul’daki Meclis-i Mebusan’ın zaten görevini yerine getirdiğini düşünüyordu) ve düşman devletlere cevap verebilecek bir mevkiye ihtiyaç duyuldu. Böylece şu anda Kurtuluş Müzesi olarak hizmet veren binada 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi açıldı. Bu mecliste, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve kapanan Meclis-i Mebusan’ın bazı üyeleri vardı. Sonradan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ismi tarihe kazındı.
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in İlanı’na tanıklık eden ilk meclis, vekiller için yeterince büyük değildi ve geçici olarak kullanıma sokulmuştu. Daha sonra kısa sürede tamamlanan ana meclis binasına geçildi. Şu anda “Kurtuluş Savaşı Müzesi” olarak hizmet veren binadan, Mimar Vedat Beyin projesiyle inşa edilen ve 18 Ekim 1924 yılında açılan yeni meclis binasına geçildi. Bu bina da 36 yıl boyunca kullanıldı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin şekillenmesinde büyük kararlara imza attı.
İlk meclis binasının 50 metre kadar aşağısında bu bina, 6 Ocak 1961 tarihine kadar kullanıldı ve şu anda “Cumhuriyet Müzesi” olarak hizmet vermektedir.
Şu an kullanılan meclisin temelleri 26 Ekim 1939 tarihinde atılmış. Yapımına Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister tarafından başlanmış, 1948 yılında ülkesine dönmesiyle işi Ziya Payzın devralmıştır. Payzın tarafından bitirilen yapı, 6 Ocak 1961 yılından beri hizmet vermektedir. Dünyanın en büyük meclislerinden biri imiş.
Cumhuriyet Bayramınız kutlu olsun!!!
