Dizel Araçlar Yasaklanıyor

Son zamanlarda dizel araçlarla ilgili çıkan haberlerle dizel araçlar yasaklanıyor mu, dizel araçlar yasaklandı, dizel yasaklandı, Almanya dizeli yasaklıyor, dizel yasağı gibi cümleler gündeme oturdu.

Evet, durum biraz bunu gösteriyor. Avrupa ülkelerinin zararlı egzoz emisyonundan dolayı dizele artık mesafeli bir tutum sergilediğini söylemek mümkün. Hatta Alman Wolksvagen’in Amerika’daki skandalından sonra bu araçlara karşı yaklaşımın daha ciddi olacağını söyleyebiliriz.

Dizel neden yasaklanıyordan önce dizel araçlarla ilgili birkaç genel kültür niteliğinde cümle kursak daha iyi olur.

Dizel motor 1892 yılında Alman mühendis Rudolf Diesel tarafından icat edilmiştir. Benzinli motoru da yapan yine bir alman mühendistir ve dizelden 16 sene önce

1876’da Nikolaus Otto tarafından yapılmıştır. Karada Alman, havada Amerikan sözü buradan geliyor sanırım.

Yeri gelmişken ilginç bir şeyi de sizle paylaşmak isterim. Hava soğutmalı motoru da Almanlar tasarlamışlardır. Rusya ile savaşırken su soğutmalı araçlarda zorlu kış şartlarında su donduğundan, hava soğutmalı motoru yapmışlardır.

Tekrar konuya dönersek, dizel motorun çalışma prensibi benzinli motora çok benzer. Tek fark benzinlide yakıtla hava birlikte pistonda sıkıştırılırken, dizelde hava sıkıştırıldıktan sonra yakıt atomize şekilde püskürtülerek yanma sağlanır. Bundan dolayı dizel motor benzinliye göre daha verimlidir. Hatta dünyadaki en verimli motorlardan olduğunu söylenebilir.

Dizel motorlarda havanın fazla oranda sıkıştırılması sonucu çok yüksek sıcaklık ve basınç meydana gelir. Bu nedenle motoru daha dayanıklı ve ağır metallerden yapılır. Ayrıca bu özellikleriyle dizel motor daha iyi çekiş kuvveti(tork) sağlar. Yani bu motorlar gemilerde, otobüslerde, kamyonlarda kullanılır. Çünkü bunlarda hızdan öte çekiş kuvveti daha ön plana çıkar. Görüldüğü üzere dizel araçlar sadece otomobillerde karşımıza çıkmıyor.

Hemen çok sıkmadan esas sorulara dönelim

Dizel Araçlar Yasaklanıyor Mu?

Bence her şey ABD’de Wolksvagen’in yazılımlarla oynayarak dizel araç emisyonlarını(egzozdan çıkan gazlar) daha az göstermesiyle başladı. Norveç’in başkenti Oslo’da sene başında sabah 6 ile akşam 10 arası bazı istisnalar dışında dizel araç girişi yasaklanmıştı. Daha sonra Hollanda, İngiltere, Fransa gibi ülkelerde dizelin yasaklanabileceği gündeme geldi. Geçtiğimiz günlerde ise Stuttgart’ta bir idari mahkeme 2018 yılından itibaren dizel araçların yasaklanabileceği kararını aldı. Bu ülkelerin en azından dizelin vergi konusunda caydırıcı, elektrikli ve hibrit araçların teşvik edici olması kaçınılmaz görünüyor. Hatta petrol üreten bir ülke olan İran bile elektrikli ve hibrit araçların ithalat vergisini %90’lardan sıfıra düşürmüş durumda.

Bu ülkelerde 2040’a kadar dizel ve benzinli araçların yasaklanabileceği söylenirken dizel yasağı farklı olarak 2025’te uygulamaya konabilir. Çünkü dizel araçlardan daha çok zehirli gaz salınımı söz konusu ve bunlar ciddi manada kanserojen.

Yasak derken peki nasıl bir yasak? Şimdilik görünen 2025’ten önce tescil edilen araçlar kullanılabilecekken bundan sonrakilerin yasaklanacağı şeklinde. Tabii bunların çoğu bazı kararlar çıksa da kesinleşmiş bir şey değil. Ancak çevreci örgütler, STK’lar bu konuda çalışmalarını hızlandırmış durumda.

Dizel araçlar neden yasaklanıyor ve Dizel Yasağı Neden Önemli?

WHO’nun raporlarına göre hava kirliliği kansere sebep olan şeylerin başını çekiyor. Dizelin başını yakan şeyse azot oksit(NOx) salınımı. Bu gaz kanserojen olarak öne çıkıyor. WHO’nun bir kuruluşu olan IARC(international agency for research on cancer)’nin 1988 yılında yayınladığı sınıflandırmasında dizel egzoz gazları Grup 2a olarak değerlendirilirken son çalışmalarında bu gazlar Grup 1 olarak sınıflandırılmıştır. Çalışmalarda bu gazların akciğer kanserine neden olduğuna yönelik yeterli kanıt bulunmuş, mesane kanseri oluşumuna katkıda bulunduğu görülmüştür.(1)

Sözü geçmişken belirtmek gerekir ki çevreci örgütlerin, STK’ların dayandığı neden bu. Hatta Stuttgart’taki mahkemede gerekçe olarak bunu gösteriyor: ‘’Sağlığın korunması, mülkiyet ve ilgili araç sahiplerinin genel hareket özgürlüğünden daha önemlidir.’’

Bana kalırsa dizel yasağı belki bir öncü olacaktır. Bu hem kendi sağlımız hem de gelecek nesillere daha yaşanılabilir bir dünya bırakma konusunda çok büyük bir adım niteliğindedir.

(1) = http://www.isglobal.org/en/-/iarc-diesel-engine-exhaust-carcinogenic