Kahraman nereye gider? Kahramanın yolculuğu nerede başlar, nasıl devam eder ve nerede sonlanır? Tüm bu sorular her türden sanat ürününde farklı şekillerde cevaplanabilse de özsel olarak tüm kahramanlar aynı yolculuğun varyantlarını yaşar. Bu iddia ise köklerini psikoloji biliminin en önemli isimlerinden biri olan Carl Gustav Jung’dan alır. İsviçreli bilim insanı, geliştirdiği Jung psikoloji olarak anılan sistemle arketip bir soruşturma yapar.
Bu soruşturma, insanın doğasına dair evrensel bir arkeolojik kazıdır. Temel olarak arketip; insanın tüm davranışlarını, karakterini, benliğini ve özünü oluşturan kalıpların nesiller boyu aktarılarak taşınması anlamına gelir. Jung’un bu incelemesi, yıllar sonra ABD’li edebiyatçı Joseph John Campbell’in “The Hero with a Thousand Faces” kitabının ilham kaynağı olmuştur. Campbell, “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu” olarak Türkçeye çevrilen bu kitapta, farklı sanat dallarının ürünü olan eserlerdeki kahramanların daima benzer bir serüveni yaşadığını iddia eder. Peki ama kahraman nereye gider? Kahramanın yolculuğu nedir?
İçindekiler
Kahramanın Yolculuğu Nedir? 12 Aşamada Kahramanın Yolculuğu
Kahramanın yolculuğu; Joseph Campbell’in 1949 yılında yayımlanan “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu” adlı kitabında temellendirdiği, sanat eserlerinde yer alan kahramanların hangi kostümü giyerse giysin, hangi karaktere sahip olursa olsun aynı özellikleri yansıttığını iddia eden ve Jung’un arketip psikolojisine atıfta bulunan incelemedir.
Campbell’in bu düşüncesine göre; drama, efsane, masal ya da hikayelerdeki kahramanlar hep aynı yolculuktan geçer. Bu düşüncenin temelinde tüm kahramanların özsel olarak tek bir dini ve psikolojik gelişmenin aktarıldığına yönelik bir kalıbın varlığı bulunur. Söz konusu kalıba göre kahraman, 12 aşamadan oluşan bir yolculuktan geçer. Yani; Gregor Samsa’da, Gılgamış’ta ya da bir filmdeki kahraman da hep aynı yolculuktan geçerek maceralarını tamamlar.
12 Aşamada Kahramanın Yolculuğu
Kahraman, son derece ince geçişler içeren aşamalardan oluşan döngüsel ve epizodik bir dram içeren macerasını tamamlar. Bu ise genel olarak Jung’un arketip psikolojini ifade eden edebi bir sistemdir. Kahramanın geçirdiği tüm yolculuk, insan bilincinden ve insan bilincinin özsel içeriğinden önemli düzeyde izler taşır. İşte 12 aşamada kahramanın yolculuğu!
Sıradan Dünya
Kahramanın yolculuğu, sıradan dünyada başlar. Sıradan dünya, bugün bizim anladığımız dünya düzeni ya da gerçek dünya değildir. İzlediğiniz tüm filmlerde, okuduğunuz tüm kitaplarda ya da anlatılarda kahraman, daima yolculuğuna sıradan dünyada başlar. Üstelik kahramanın fantastik özelliklere sahip olması dahi bu durumu değiştirmez.
Maceraya Çağrı
Maceraya çağrı, kahramanın yolculuğunun ikinci aşamasıdır. Bu aşamada kahraman, tüm dünyaya meydan okurcasına varlıklarını kuşanarak yola koyulur. Ayrıca bu aşamada kahramana açık bir çağrı vardır. Bu çağrı bazen kahramanın iç dünyasından gelebilir, bazen ise diğer karakterlerin meydan okuma tarzında ortaya çıkabilir. Maceraya çağrı, kahramanın yolculuğunun başlangıcını teşkil eder.
Macerayı Reddetme
Kahramanın yolculuğu, bir sonraki aşamada kendisine sunulan macerayı reddetme eğilimi göstermesiyle devam eder. Bu aşamada kahraman bir duraksama, hareketsizlik ve eylemsizlik hali içerisinde bulunur. Maceranın varlığına ve sürdürülmesine ilişkin gönülsüzlüğünü ifade eder.
Akıl Hocasıyla Tanışma
Kahramanın macerasındaki bir diğer uğrak noktası ise akıl hocasıyla tanışmasıdır. Akıl hocası, bazı durumlarda bir metafor olarak açığa çıkabilir. Dolayısıyla kahramanın macerasında ona yardımcı olacak her türden araç bu aşamada ona verilir.
İlk Eşiğin Aşılması
Hikayenin başlangıcı ve kahramanın macerasının gerçek anlamıyla şekillendiği aşama ilk eşiğin aşılmasıdır. Bu noktada kahramanın aynı zamanda sıradan dünyadan da ayrıldığını söylemek mümkündür. Burada sıradan dünya ile kastedilen gerçek dünya değildir. Aksine kahramanın macerasının özünü teşkil edecek ve onun karakteristik özelliklerinden izler taşıyan tamamen özgün bir dünyadır. Ve macera başlar.
Düşmanlar, Dostlar ve Testler
Artık kahraman macerasında tamamen sıradan dünyadan ayrılmış ve yeni dünya ile karşı karşıyadır. Kahramanın bu aşamada; dostlarını ya da düşmanlarını tanıması veya çeşitli türlerden testten geçmesi olasıdır.
Temel Probleme Yaklaşmak
Kahramanın yolculuğu gerçek anlamıyla temel probleme yaklaşmaya başladığı anda hikayenin örgüsü açık bir şekilde ortaya çıkar. Tam da bu yüzden bu aşama, ikinci eşik olarak da adlandırılır. Kahraman artık yalnız değildir ve dostlarıyla birlikte hareket eder. Dostlarıyla birlikte temel problemi keşfederek bu probleme yakınlaşır. Artık kahraman, maceranın özünü ve temelini teşkil eden problemle yüzleşmenin eşiğindedir.
Zorluklar ve Değişim
Zorluklar ve değişim kahramanın yolculuğunun bir diğer dönüm noktasıdır. Bu aşamada hikayeye yön veren oldukça büyük değişimler ortaya çıkar. Kahraman, dostlarıyla veya dostları olmadan karşılaştığı zorlukların üstesinden gelir. Çoğunlukla kahramanın yaşadığı problemden kurtulması, ölümden dönmesi ya da ölümden uzaklaşması bu aşamada meydana gelir. Okuyucu ya da takipçi bu aşamada hikaye örgüsü içerisinde son derece rahatlar.
Ödül ve Ceza
Kahramanın yolculuğu, büyük değişimin sonuçlarına bağlı olarak ödül ve ceza ile karşı karşıya kalarak devam eder. Büyük değişim sonucunda kahraman ya bir ödülle ödüllendirilir ya da bir ceza ile cezalandırılır. Bu aşama, yolculuğu sonuna yaklaşıldığının habercisidir.
Geri Dönüş
Yolculuğun sonunun geldiğinin en belirgin habercisi ise geri dönüştür. Bu aşama, kahramanın macerayı tamamlamak adına harekete geçtiği aşamadır. Aynı zamanda kahraman yeni dünyadan da bu aşamada çıkış yapar.
Yeniden Doğuş
Bu aşama kahramanın yolculuğu içerisinde en önemli, görkemli ve büyük sınavın verildiği aşamadır. Artık kahraman eskiden olduğundan çok farklı bir karakterde ve eskiden olduğundan çok farklı bir yerdedir. Kahraman bu aşama ile birlikte tamamen saflaşır.
Ödülü Getirme
Ödülü getirme ya da dönüş aşaması, kahramanın yolculuğu içerisinde son aşamadır. Kahraman tüm yolculuğu boyunca elde ettiği deneyim, bilgi, birikim, deneyim ve yetkinliklerle artık eski dünyaya dönmek üzeredir.
