İnsanlık, birçok uğrak noktasından geçerek tarihsel gelişimini sürdürür. Bu uğrak noktaları bazı durumlarda insanlığı bir adım ileriye taşırken bazı gelişmeler ise, insanlık tarihini derinden etkiler. İnsanlığın gelişimini son dönemde belki de en derinden etkileyen olay ise şüphesiz Sanayi Devrimi’dir. Sanayi Devrimi, birçokları açısından ekonomik, ticari ve üretime ilişkin etkileriyle değerlendiriliyor olsa da temel olarak insan yaşamının her alanına yönelik etkisi olmuştur. İnsan yaşamının her alanını derinden ve sarsıcı bir şekilde etkileyen Sanayi Devrimi, aynı zamanda olumlu ve olumsuz yanlarıyla farklı şekillerde değerlendirilmiştir. İnsanlık olarak daha fazla ve nitelikli üretim yapmamızı sağlamış olsa da Sanayi Devrimi, yıkıcı ve olumsuz etkiler de göstermiştir. İşte iyisiyle kötüsüyle insanlığa yön veren Sanayi Devrimi hakkında bilinmesi gerekenler!
İçindekiler
Tarımda Teknolojik Ürün Kullanımının Başlangıcı
Tarım, insanlık açısından hayati düzeyde öneme sahip olan bir faaliyettir. Sektörün verimli ve efektif kullanımı için insanlık tarihi boyunca birçok çalışma yapılmış olsa da Sanayi Devrimi, daha önce eşi benzerine az rastlanır ölçüde muhteşem bir gelişimin kapılarını aralamıştır. Devrimle birlikte makineler, tarımda geniş bir yer bulmayı başardı.
Tarımda gelişmiş araçların kullanılmaya başlanması, temel olarak yoğun bir üretim avantajı sağlamış olsa da toprak verimliliği üzerine ciddi olumsuzlukların gelişmesine de sebep oldu. Bu doğrultuda devletler tarım politikaları hazırlamaya ve Sanayi Devrimi ile beraber ortaya çıkan yoğun verimli toprak kullanımını sınırlamaya başladı.
Üretim Arttı ve Üretim Maliyeti Düştü
Hiç şüphesiz Sanayi Devrimi’nin getirdiği en önemli kazanımlardan biri genel anlamda üretimin farklı alanlara dağılacak şekilde artmış olmasıdır. Hemen her sektör ve alanda genişleyen üretim hacimleri, insanların yeni şeylere ihtiyaç duymasına sebebiyet verdi. Artık birçok temel ihtiyacı olan insanın günümüzdeki konumu ise Sanayi Devrimi ile ortaya çıkanların tartışmalı bir tablosudur.
Günümüzde temel ihtiyaçlarına her geçen gün yenisine ekleyen insan, Sanayi Devrimi öncesinde ihtiyaçlarını belli başlı ürün gruplarıyla sınırlı tutuyordu. Sanayi Devrimi, her alanda büyük bir üretim kalkınması sağlarken, genişleyen ürün çeşitliliği insanlığın ihtiyaç skalası üzerinde de aynı şekilde doğru orantılı bir etki gösterdi.
Yaşam Standartlarında Yükselme
Sanayi Devimi, sadece insanlığın üretim, ekonomik ve ticari ilişkileri üzerinde bir düzenleme getirmedi. Aynı zamanda İngiltere merkezli olarak başlayan bu teknolojik ve devasa gelişim, devrimi takip eden ülkelerin halklarında da önemli etki alanları oluşturdu. Halkın yaşam standardı yükselirken, buna devrimin getirdiği kolaylıklalar aracılık etmiş oldu. Sanayi Devrimi’nin bu etkisi, uzun süre tartışılacak insan ve kadın hakları, çocuk işçi problemi gibi sorunların da ortaya çıkmasında son derece önemli bir belirleyicidir.
İnsan Gücüne Duyulan İhtiyaç Azaldı
İnsan gücü, üretim sürecinin en önemli bileşenidir. Özellikle 18. Yüzyılda Sanayi Devrimi ortaya çıkıncaya dek insan gücü, üretimin en temel kaynağıydı. İnsan gücüne eşlik eden hayvanlar, başta tarım faaliyetleri olmak üzere üretimin en temel mekanizmasıydı. Sanayi Devrimi, oldukça hızlı bir şekilde insan gücüne duyulan ihtiyacın azalmasına sebebiyet verdi. Artık, sadece insanın yapabileceği ve üretim sürecinin ana bileşeni olan birçok işlem, makineler tarafından yapılabiliyordu.
İnsan Hakları İhlalleri ve Kötü Beslenme Alışkanlıkları
Sanayi Devrimi beraberinde getirdiği yenilikler ve insan hayatına etkileri ile uzun süre birçok açıdan tartışıldı. Şüphesiz günümüzde yapılan tartışmalar devrimin ilk kez ortaya çıktığı dönemden farklı ve bağımsız olarak çok daha geniş bir skalada sürdürülüyor. Birçok olumlu yönüyle insan yaşamına dokunan devrim, bazı olumsuzlukları da beraberinde getirdi.
Üstelik Sanayi Devrimi’nin getirdiği olumsuzluklar hiç de yabana atılacak türden değildi. Doğrudan insanı ve insan yaşamını, uzun yıllar ve hatta yüzyıllar boyunca etkiledi. Eskisine oranla daha sağlıksız beslenen insan, aynı zamanda üretim araçlarını elinde bulunduran yatırımcıların olumsuz koşullarda iş gücü talep etmesine de maruz kalmıştı.
Sermaye sahiplerinin işçilerden beklediği neredeyse sınırsız üretim standardının doğal sonucu insan hakları ihlallerinin ortaya çıkması oldu. Günümüzde oldukça derinlikli ve çok boyutlu olarak tartışılan insan hakları ihlalleri, devrimin ortaya çıktığı dönemde çok daha belirgindi. Özellikle Fransız İhtilali ve tarihsellik içerisinde işçilerin haklarına yönelik yaptığı çeşitli direniş faaliyetleri, ihlallerin devrimin ortaya çıktığı ilk günden oldukça daha minimal dozajda sürdürülmesini sağladı.
Yaşam Tarzında Olumsuz ve Geri Dönülemez Dönüşümler
Sanayi Devrimi, yaşam standartlarını yükseltmiş olsa da artık insan yaşamı geri dönülemez biçimde önemli bir değişime uğramıştı. İnsanın tüm alışkanlıkları değiştiği gibi bu alışkanlıkların getirileri de yine uzun süre tartışıldı. Bugün de hissedilen devrimin etkileri, insan yaşamının üretim ilişkileri ile düzenlenebilmesi sorunsalına kadar ciddi boyutlara ulaştı.
Çocuk İşçi Sorunu ve Kadın Hakları Problemi
Sanayi Devrimi’nin getirdiği bir diğer önemli olumsuzluk ise çocuk işçi sorunuydu. Devrimin ortaya çıktığı dönemde yoğun olarak ucuz maliyetlerle tercih edilen çocuk işçiler, büyük sanayi ve üretim tesislerinde görev alıyordu. Günümüzde bu sorunla ilgili yapılan uluslararası çalışmalar çocuk işçiliğin önüne büyük oranda geçmeyi başardı.
Devrimin bir diğer olumsuz getirisi ise kadın hakları üzerine olmuştu. Büyük sanayi tesisleri ve üretim merkezleri, sadece erkeklerin görev aldığı ataerkil bir yapıdaydı. Dönüşüme uğrayan insan yaşamı ve toplum perspektifi, daha sonra kadınların da iş yaşamına dahil olmasını sağladı. Günümüzde oldukça yüksek bir oranla iş yaşamına dahil olan kadınlar, birçok temel hakka sahiptir.
Doğa Felaketin Eşiğinde
Devrimin belki de en büyük, üzücü ve yıkıcı etkisi doğa üzerine oldu. Gelişen büyük sanayi tesisleri, kimyasal atıklarıyla doğayı büyük oranda etkiledi. Yine son dönemde yapılan uluslararası çalışmalar, devrimin ve devasa üretimin doğaya olan zararlarını açık bir şekilde ortaya koyarken, aynı zamanda çevre bilinci ve hassasiyet oluşması açısından destekleyici oldu. Bununla birlikte üretim faaliyetleri içerisinde olan tesislerin doğaya vermiş olduğu zararın önlenmesi, henüz istenilen seviyede değil.
