Nobel Edebiyat Ödülü
2020 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan isim Amerikalı şair ve deneme yazarı Louise Glück oldu. 77 yaşındaki Glück, şiirlerinde genel olarak travmatik konulara ağırlık vermektedir. Geçmişte Pulitzer, Bollingen gibi birçok önemli ödülü de kazanmış olan şair, halen Yale Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
Türkçeye yalnızca 1994 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından Seçme Şiirler isimli eseri çevrilmiştir.
Yunus Nadi Ödülleri
Yunus Nadi Roman Ödülü’nü, Gemide Yer Yok isimli eseriyle Ömer F. Oyal kazandı. 2013 yılında Vatan Kitap için yazdığı özgeçmişinde yazar, eserlerini “Romanlarımda önceki yaşamlarının ilkinde Yahudi olduğunu iddia eden karakterler, Caday taşı peşinde koşturan şamanlar vb. olmasına rağmen doğaüstü denilebilecek, büyülü diyebileceğimiz hiçbir şey olmaz. Hiçbir mucize gerçekleşmez. Doğaüstü, insanların zihinlerinde, imgelemde ve inançlardadır. Kişilerin kendilerine çizdikleri anlam dünyalarındadır. O anlam dünyalarında gezinmeyi seviyorum. Kişinin zamanla ve geçmişle ve ilişkisi de anlam dünyalarına dahildir. Kişi, tüm tarihten ve geçmiş zamanlardan bir kez de kendi adına geçmelidir çünkü.” cümleleriyle tanımlıyor.
“Gemide Yer Yok, Ömer F. Oyal’in beklense de hazırlıksız yakalanılan bir iç savaşı bir iç konuşma, gündelik olaylar, küçük ama hayati ayrıntılar üzerinden anlattığı çarpıcı bir roman. Bütün hayatların ve mekânların işgal edildiği, yetişkinlerin hızla zalimleştiği, çocukların hızla büyüdüğü, yarın duygusunun herkesin avucundan kayıp gittiği, umutsuzca bir bilinmeze yelken açılan bir hayatta kalma mücadelesi…” – Arka Kapaktan.
Yunus Nadi Öykü Ödülü’nü ise 1989 doğumlu ve Selçuk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olan Murat Çelik’in, Eve Dönmeyen Hayvan isimli eseri ve 2020 yılı içerisinde hayatını kaybetmiş olan Kadri Öztopçu’nun, Kimsenin Bilmediği İnsanlar isimli eseriyle paylaştı.
Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü şiirleri pek çok dile çevrilen şair Gonca Özmen’in, Bile İsteye isimli eseri ve şairliğin yanında bestekar, müzisyen ve öğretmenlik yapan Mehtap Meral, İncirin İçindeki Arı eseriyle paylaşmıştır.
Erdal Öz Edebiyat Ödülü
Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nün sahibi Jale Parla oldu. Ödül gerekçesi olarak yazılan metinde “Akademi ile edebiyat dünyasını bir araya getirme konusundaki başarısı, Türk edebiyatı üzerine özgün çözümlemeleri ve edebiyat eğitimine katkılarıyla, eleştiri geleneğini kültürel inceleme ve karşılaştırmalı edebiyat yönünde zenginleştiren yeni alanlar açması nedeniyle vermiştir.” ifadelerine yer verildi.
Edebiyat eleştirmeni ve kuramcısı olan Jale Parla, Bilgi Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
Sait Faik Hikâye Armağanı
Yazar ve öğretmen Ethem Baran, Döngel Dünya isimli eseriyle Sait Faik Hikâye Armağanı’nın sahibi oldu. Yazar, 2005 yılında Yunus Nadi Öykü Ödülü’nü kazanmıştır.
Man Booker Ödülü
İlk romanı olan Shoggle Bain isimli eseriyle ödülü kazanan Douglas Stuart kendisini “Farklı bir kariyere sahip olup yazmaya geç başlamış bir işçi sınıfı çocuğu” olarak niteliyor. Yazarın kendi geçmişinden yola çıkarak yazdığı eser henüz Türkçeye çevrilmemiştir.
Pulitzer Ödülü
1969 doğumlu Amerikalı yazar Colson Whitehead, yazdığı The Nickel Boys adlı roman ile Pulitzer Ödülü’nü kazanmıştır. Yazarın, ödülü alan eseri, Siren Yayınları tarafından Nickel Çocukları isimiyle Türkçeye çevrilmiştir.
“Çağdaş edebiyatın parlak yıldızı Colson Whitehead’den fırsatlar ülkesinin karanlık yüzüne bakan iddialı bir roman: Nickel Çocukları. Whitehead, yakın zamana değin faal olan bir okuldaki gerçek olaylardan yola çıkan bu sürükleyici metinde siyaha ve beyaza, geçmişe ve bugüne dair bir öykü anlatıyor; gelecek hayalleri kuran genç bir oğlanın peşi sıra altmışlı yıllara, bir zamanlar Amerika’ya uzanıyor. Nickel Çocukları, büyük düzensizliklerle damgalanmış bir çağda büyüyen Elwood Curtis’in izini sürüyor ve onun, idealizmle dolu düşlerinden acımasız hakikatlere uyanışını izliyor. Yakın geçmişe ayna tutan bu sürprizli roman, Yeraltı Demiryolu’nun koyduğu noktanın ardından yeni bir sayfa açıyor ve Pulitzer ödüllü Colson Whitehead’i gündeş edebiyatın en kayda değer isimleri arasına taşıyor. Colson Whitehead, Amerikan rüyasını sorgulamayı sürdüren Nickel Çocukları’nda herkese eşit şartlar sunmayan zalim bir dünyada sağ kalmanın bedelini ortaya koyuyor.” – Arka Kapaktan
Orhan Kemal Roman Armağanı
Bir Dava isimli eseriyle Orhan Kemal Roman Armağanı’nı Ayhan Geçgin kazandı. Bir Dava, ODTÜ Felsefe Bölümü mezunu olan yazarın, beşinci kitabıdır.
“Anneme ne diyebilirim? Teselli edecek hangi sözcükleri? Bak, bir aradayız ya da bunlar da geçecek, hatta babam ölmedi ya. Üzülsem, söylemek istesem bile ağzımdan böyle sözcükler çıkmıyor. Sessizce öylece duruyor, burnunu çeken, az önce ağladığı belli anneme bakıyorum. Niçin söyleyemiyorum? Çünkü haberi aldığımdan beri içimde bambaşka bir his ya da sezgi taşıyorum. Sanki asıl olay bu değil, asıl olay başımıza çok önce geldi. Annem yanlış yere ağlıyor, ben yanlış bir şeye üzülüyorum. Babamsa şimdikinin yanında çok ufak kaldığı çok daha büyük bir yanlışlıktan dolayı hapiste. Acılar zamanında asıl bu olay için çekilmeliydi, tüm teselli sözcüklerimiz zamanında onun için söylenmeliydi. Söylenmedi, acısı çekilmedi. Söylenmemişliğe, acısı çekilmemişliğe mahkûm oldu. Hangi olay bu, ne zaman oldu? Bilmiyorum, tek bildiğim şimdi bütün teselli sözcüklerini anlamsız, boş, saçma kılıyor…” – Arka Kapaktan
Arthur C. Clarke Ödülü
Zambiya asıllı Amerikalı yazar Namwali Serpell 2020 yılında verilen Arthur C. Clarke Ödülünü The Old Drift isimli eseriyle kazandı. Eser, Zambiyalı bir ailenin üç kuşak anlatısını konu ediniyor. Tarihi ve çok kültürlü bir hikâyeyi içerisinde barındıran kitap, henüz Türkçeye çevrilmemiş.
Hugo En İyi Roman Ödülü
Türkçeye henüz çevrilmemiş bir başka eser olan A Memory Called Empire isimli eseriyle 2020 Hugo En İyi Roman Ödülü’nü Arkady Martine almıştır. A. Martine’nin ilk eseri olan ve bilim kurgu tarzında yazılmış olan A Memory Called Empire, Teixcalaanli İmparatorluğu’nda gerçekleşen bir ölümün toplumun temellerinde oluşturduğu sorunları işliyor. Asıl adı AnnaLinden Weller olan yazar Ermeni tarihi üzerine akademik çalışmalar gerçekleştirmiş bir şehir plancısıdır.
Haldun Taner Öykü Ödülü
Milliyet Gazetesi tarafından yazar Haldun Taner anısına verilen ödülün bu yılki sahibi Maruzatım Var ismiyle yayınlanan eserin sahibi olan Nurhan Suerdem’in oldu. Suerdem, Ekonomi Maliye bölümü mezunu olarak yıllarca özel sektörde çalıştıktan sonra 2013 yılında öykü yazmaya başlamıştır. İlk eseriyle Haldun Taner Öykü Ödülü’nü kazanan yazarın eseri hakkında gerçekleştirilen söyleşiyi dinlemek isteyen okurlar aşağıdaki linkten faydalanabilirler.
Cevdet Kudret Ödülleri
İletişim Yayınları tarafından okuyucuya sunulan Normal Nefes Almaya Devam Edin isimli kitabıyla Cevdet Kudret Ödülü’nü kazanmaya değer görülen yazar Hakan Bıçakçı oldu. Ödülün gerekçesi olarak yazılan metinde “Bugünün tekinsiz dünyasının yarattığı sanrılar içinde kaybolan insanın metaforlar üzerinden, incelikli bir dil ve ritmi yüksek bir kurguyla anlatılması nedeniyle kitabı ödüle değer buldu.” ifadesine yer verilmiştir.
Melih Cevdet Anday Ödülü
Bu sene deneme tarzında yazılmış olan bir esere verilen Melih Cevdet Anday Ödülü’nün sahibi Yalnız Şiir isimli kitabıyla şair Şeref Bilsel oldu.
“Çocukken, bize şehirden gelenlerin yanında taşıdığı başka çocuklar da olurdu. Onların elindeki oyuncaklardan, üstlerindeki elbiselerden ziyade konuşmalarındaki eda dikkatimi çekerdi. Işıltılı, şakır şakır bir Türkçe parıldayıp dururdu ağızlarında. Dilin insanı imrendiren, mucizevi etkisiyle ilk o zamanlar karşılaşmış olabilirim. Daha sonra sadece Türkçenin değil, duyduğum bütün dillerin bu cezbeden gücünü hissettim. İnsanın sessiz bir ortaklıkla, dil denen mucizevi yapıdan daha büyük bir yapı inşa edeceğini düşünemiyorum. Sonra doksanların başından beri şiire, şaire dair yazdığım bütün yazılarda, aslında şiirden ziyade dil üzerine kalem oynattığımı, ne yazarsam yazayım dilin çağrısından kurtulamadığımı, dilden bana doğru kabaran sorulara cevap arayıp durduğumu fark ettim.
Bu bakımdan elinizdeki kitapta etrafında söz söylenen kavramlar ne olursa olsun dilin yüzeyde yahut derinde gizli bir tema olarak işlenip durduğunu gördüm.
Şiire dair açılan tartışmaların anlaşılır olmasının yolu büyük ölçüde dilden ne anladığımızı berraklaştırmaktan geçiyor. Her türlü yazıda dil sadece bir kurucu öge değil, aynı zamanda varılmak istenen bir amaç olarak karşımıza çıkıyor. Kitabı oluşturan yazılar bir araya getirilirken, metinlerin aynı yöne bakmasından ziyade, nasıl bir dil toprağında boy attıkları benim için belirleyici oldu.” – Arka Kapaktan
Everest Yayınları İlk Roman Ödülü
Sonuçların açıklanmasıyla eleştirilere konu olan 2020 Everest Yayınları İlk Roman Ödülü’nün kazananı senarist İrfan Saruhan oldu. Herkesin Bir Hikayesi Vardır isimli romanıyla ödülü kazanan yazar, daha önce Çılgın Dershane 3 ve Fetih 1453 gibi birçok filmin senaristliğini yapmıştır.
Eser, 1980 yılı mayıs ayının üç gününde Sinop Kapalı Cezaevi’ni konu almaktadır.
